KUNSTEDUCATOR ELSBETH PIJNAPPELS
Begin juni gaat kunsteducator Elsbeth Pijnappels (29) ruim een maand naar Irak voor The ONE-SHOT Project. Ze gaat daar enkele tientallen kinderen uit Sulaymaniyah workshops fotografie geven. Waarom?
Wat is het ONE-SHOT Project?
‘Het is een non-profitorganisatie die Iraakse kinderen tussen 10 tot 18 jaar in moeilijke omstandigheden een toekomst biedt. De organisatie is opgezet door de Chileense fotograaf Heber Vega die in 2003 in Irak is gaan wonen. Hij wil de kinderen in Sulaymaniyah een betere toekomst bieden door ze fotografieworkshops te geven.’
Hoe kan fotografie die kinderen helpen?
‘Fotografie is een expressiemiddel. Dat kan kinderen helpen die getraumatiseerd zijn. In Irak gaat het om vluchtelingen en wees- en straatkinderen. Het geeft ze iets in handen om zich te uiten, een verhaal te vertellen of te laten zien. Je kunt je gevoelens uiten door ergens een foto van te maken. Dat doe ik ook vaak met Nederlandse kinderen. Ik vraag ze bijvoorbeeld hoe ze met een foto kunnen laten zien dat ze verdrietig zijn. Maak je dan een foto op een zonnige en kleurrijke plek of zoek je iets wat meer bij dat gevoel past?’
Wat is het doel van het project?
‘We willen kinderen creatief aan de gang laten gaan met fotografie als middel om zich te uiten, maar ze ook een kans te geven voor persoonlijke groei en ontwikkeling. Talenten worden begeleid naar een beroepsopleiding voor fotografie. Deze kinderen leren daar ook peacemaking values, zoals ze dat zo mooi zeggen. Zij worden de beeldenmakers van de toekomst die over het land vertellen en aan de toekomst bouwen. Door middel van foto’s. Fotografie is een manier om je te laten zien en je stem te laten horen.’
Hoe ben jij erbij betrokken geraakt?
‘Ik las erover op Twitter en heb de organisatie toen via e-mail geadviseerd met tips en leuke voorbeelden. In augustus 2011 zijn de eerste workshops gestart. Op de Facebookpagina en blog van het project kon ik volgen hoe de kinderen zich in een paar weken ontwikkelden tot ware fotografen. Het was prachtig om te zien hoe ze oefenden met bepaalde technieken. Bijvoorbeeld als het gaat over gekke perspectieven, zoals iedereen een foto maakt leunend tegen de toren van Pisa. Dat soort trucjes kunnen alle kinderen: Nederlandse, Iraakse, Afrikaanse. Als ze het leuk vinden, pikken ze het op en dat zie je meteen terug.’
Wat is je opgevallen in de foto’s van Iraakse kinderen?
‘Je ziet gevoel in de foto’s. Bij de foto’s waar ze werken met licht en reflecties bijvoorbeeld, als ze fotograferen via een raam. Er gebeurt iets met dat beeld. Vaak gaan kinderen gekke bekken trekken of fotograferen reflecties van andere dingen, is mijn ervaring. De Iraakse kinderen deden dat minder. Er zitten mooie, gevoelige foto’s tussen.’
Wat ga jij daar doen?
‘Komende zomer zijn er vervolgworkshops en starten drie nieuwe groepen. Dat wil niet meer volgen op afstand, daar wil ik bij zijn. Ik ga de kinderen fotografieles geven.’
Waarom wil je dat zo graag?
‘Ik vind het mooi als je vanuit je passie en je vak kinderen kunt helpen die het minder goed hebben. Kinderen worden vaak meteen heel enthousiast als ze een camera in hun handen krijgen. Dat merk ik hier in Nederland al tijdens lessen op scholen. Kinderen fleuren helemaal op als ze op pad mogen met een camera en al doende ontdekken hoe je een goede foto kunt maken.’
Het is wel Irak waar je naartoe gaat.
‘Klopt. Ik reis graag, maar eerder had ik ook helemaal niet de behoefte om naar dergelijke landen te gaan. Tot een vriendin van me naar Honduras is gegaan om daar creatieve therapie te geven aan getraumatiseerde kinderen. Als je zoiets kunt doen met je vak, dat is zo mooi. Ik wil de Iraakse kinderen graag in het echt ontmoeten.’
Is het niet gevaarlijk?
‘Sulaymaniyah ligt in Koerdisch Irak, daar is het relatief rustig. Maar het is toch een heel ander land, met een andere cultuur en andere waarden en normen. Bang is een groot woord, maar ik vind het natuurlijk spannend.’
Wat vind je omgeving ervan?
‘Mijn ouders vinden het ook spannend. Iedereen vraagt me hoe ik erbij kom en waarom ik dit wil doen, maar gelukkig verklaart niemand me voor gek. De meeste mensen beginnen wel over kogels, bommen en Saddam Hoessein. De stereotype beelden van Irak, wat niet vreemd is. Ik weet dat het land aan het opkrabbelen is en dat dit niet zonder slag of stoot gaat, maar ik hoor van mensen die er zijn geweest dat het goed te doen is. Ik heb inmiddels een iets genuanceerder beeld van het land.’
En hoe reageerde je vriend op het plan?
‘Bart was meteen heel enthousiast. Hij vindt dat ik dit moet doen en steunt me. Hij snapt ook waarom ik dit wil doen. Het is wel voor het eerst dat we vijf weken zonder elkaar zijn, dat zal raar zijn.’
Wat verwacht je ervan?
‘Dat het heel heftig wordt. Met de kinderen, maar ook vanwege het land. Ik moet in het Engels praten tegen een tolk die dan alles vertaalt voor de kinderen. Direct communiceren met de kinderen kan dus niet. Ik verwacht dat ik wel een band met ze opbouw, dus het zal moeilijk zijn om daar weer weg te gaan. Bij de feestelijke eindceremonie krijgen ze allemaal een certificaat en foto aan de muur. Ik zie die glunderende koppies nu al voor me. Dat wordt een emotioneel moment.’
Wil je Elsbeth helpen met het project? Ze zoekt nog fotocamera’s om mee te nemen naar Irak. Neem contact met haar op als je een (oude) camera wilt doneren.
Kijk hier naar een filmpje over The ONE-SHOT Project:
Door de ogen van… is een interviewrubriek van De Schrijfzolder, waarbij mensen reflecteren op een bepaald onderwerp of vertellen over een interessant project.