Veel mensen spreken over ‘vergeten groenten’ als ze het hebben over pastinaken en schorseneren. Ik tref deze groenten ook geregeld aan in mijn verantwoorde biologisch groentepakket. Eerlijk gezegd snap ik wel waarom ze zijn vergeten: ze vragen er een beetje om. Ze hebben vrijwel geen smaak en zijn lastig te bereiden. Geef me dan liever een sperzieboon uit Egypte, zou je denken. Bijna.
Anders is het met ‘vergeten woorden’. Die toveren vrijwel altijd een glimlach op mijn gezicht. En dus is het eeuwig zonde als ze worden vergeten. Onterecht ook.
Laat ik een paar voorbeelden geven. Soms gebruik ik ze namelijk wel eens, per ongeluk. Klik op de link als je er meer over wilt weten:
1. Op de bonnefooi – op goed geluk, maar net even anders.
2. Als een tierelier – als een tiet, maar ook net even anders.
3. Oelewapper – subtiele manier om iemand ‘een beetje dom’ te noemen.
4. Naar de gallemiezen – tegenwoordig ‘ga eens deaud’ op GeenStijl. Een mooie variant: naar de filistijnen.
5. In het ootje nemen – iemand voor de gek houden, maar dan net even leuker.
Zo kan ik nog wel even doorgaan. Prachtig toch. Heb je fraaie aanvullingen? Of kun je bovenstaande woorden/uitdrukkingen in één zin verwerken? Het zal mij benieuwen. Reageer hieronder of stuur een e-mail.
Geïnspireerd geraakt? Kijk dan vooral even bij het Neerlandsch Genootschap ter bevordering van het Belegen Woord (helaas ter ziele) voor nog meer inspiratie. Maar overdrijf het niet, want dan moet je weer waken voor ambtenarentaal.
Kortom, mijn advies met vergeten woorden: geniet, maar met mate.
Een van mijn favorieten is een combi van vergeten groenten (waren dat vroeger geen groentes trouwens) en vergeten woorden: de rapen zijn gaar!
Als een tierelier gebruik ik dagelijks!
Ik vind woorden als ‘Schelm’ en ‘Schuinsmarcheerder’ mooi. Van die lieve scheldwoorden. Daar hou ik van 🙂
Eensch!
En @caroliendircken: Speciaal voor jou is http://uitgefoeterd.in1woord.nl/ in het leven geroepen. Heerlijk!
faceboek: Vereniging ter bevordering van het gebruik van het bedreigde NL woord.
stevig aan te bevelen.
Wat ben ik toch een oelewapper: op de bonnefooi ging ik naar de Gallemiezen. De reis verliep als een tierelier, alleen had magere Hein me in het ootje genomen.
Mooi! Ik moet bekennen dat ik alle vijf ‘vergeten woorden’ gebruik. Niet dagelijks misschien, maar toch…
Ik fietste me het leplazarus voor die flapdrol. Het zou niet de eerste keer zijn dat die vlegel me een loer draaide. De vorige keer had hij me ook al met een kluitje in het riet gestuurd.
In de Franse taal bestaat het woord Tirelire, hetgeen betekent Spaarpot.
Vraag me niet of hier enig verband is met ons Tierelier.
“In het ootje nemen” vind ik altijd wat ‘deftig’ klinken en “naar de gallemiezen” vind ik ook geen gangbare uitdrukking. De andere 3 vind ik echter zeer gangbare woorden, hoor!
Op basis van een gerucht dat daar de aardperen voor een appel en een ei te koop werden aangeboden, spoedde ik mij op de bonnefooi naar het marktplein om daar geconfronteerd te worden met een oelewapper die zijn eigen handeltje, dat voorheen liep als een tierelier, kwansuis naar de gallemiezen had geholpen doordat hij zijn klanten in het ootje probeerde te nemen.
Iets naar de gallemiezen helpen is een uitdrukking die ik niet snel in de mond (of pen) zal nemen, maar de overige ‘vergeten’ woorden zijn in mijn vocabulaire nog springlevend!
Even iets heel anders: pastinaken zijn helemaal niet smakeloos, ze hebben juist heel veel smaak! En ook schorseneren zijn vet lekker, maar wel veel werk om schoon te maken. Overigens ben ik een groot voorstander van het behoud van vergeten woorden en uitdrukkingen. Ik zie ze liever niet naar de ratsmodee gaan!
Schielijk – vlug, maar net even vlugger.
Aart Waterman
hoe kom je erbij dat pastinaak geen smaak heeft? En schorseneren? En wat dacht je van warmoes? En aardperen? En pomeransen?
Nou nou, wat kunnen we toch met woorden spelen hier.
Even serieus, ik heb heel veel gemak gehad van al die “vergeten” woorden, die ik nog regelmatig in cryptogrammen tegenkom, toen ik in Zweden was. We hebben immers dezelfde gemeenschappelijke taal! Wat denkt u van gamla = oud, wij hebben het woord gammel eraan overgehouden. Mag ik ook verwijzen naar Onze Taal het oktobernummer!
Vergeet niet de sterke vervoegingen zoals ‘hij ried mij aan’ en ‘het woei’. Heerlijk! ‘Het schip vaarde de haven uit’ is toch veel minder majesteitelijk dan wanneer het ‘voer’? Gehoord: ‘Hij schepte er genoegen in’… Het is weliswaar een (internationale) trend dat werkwoorden verzwakken, maar meestentijds vind de oorspronkelijke, onregelmatige vervoeging mooier. Wat ik je brom! Wie dat niet zo vindt, verkoop ik gaarne een muilpeer of desgewenst een watjekouw!
“Jij denkt mij in het ooitje te kunnen nemen door zo zat als een tierelier op de bonnefooi een kroeg binnen te stappen en dan tegen de eerste de beste oelewapper te gillen dat hij naar de gallemiezen gaat? No Way!”
Hé lummel, waar zijn mijn bordeelsluipers?
Enig.
En hoe heb je het zo bekonkelefoesd om dit in ’s lands meest geapprecieerde taalcourant te krijgen?
Ik vind schavuitenwater erg mooi. Maakt drankverslaving veel minder erg.
Men konkelefoesde heel wat af in de achterkamers.
Om heel eerlijk te zijn: geen van deze woorden zijn wat mij betreft vergeten, en ze zijn al zeker niet naar de gallemiezen. Nu hou ik van het gebruik van dat soort uitdrukkingen. Je moet een ontzettende oelewapper zijn om niet te zien dat je taal als een tierelier loopt, wanneer je op de bonnefooi een paar van dit soort uitdrukkingen in je zin gooit. En dan neem ik niemand in het ootje.
Onderweg, op de bonnefooi, alles liep als een tierelier, begreep de oelewapper pas dat hij in het ootje was genomen en zijn hele plan naar de gallemiezen was.
Een oelewapper in het ootje nemen gaat dus als een tierelier, maar doe het niet op de bonnefooi want dan gaat de grap naar de gallemiezen.
haha leuk !!
groentes: naar mijn mening de ‘enige’ juiste meervoudsvorm.
De ‘s’ als meervoudsvorm wordt steeds verder verdrukt door de germanistische ‘en’.
Een prima voorbeeld is m.i. het woord sponsor, dat ik slechts in mijn studietijd voor het eerst leerde kennen (lang geleden!) en toen alleen met de meervoud sponsors.
Heden ten dage zijn dit echter ‘spons-oren’ geworden. Daar luister je kennelijk beter mee.
Dus redt onze oorspronkelijke meervoud ‘s’ !!
Ik word er soms helemaal aggenebbisch van en dan ga ik maar aan de karbouwensjampoepel. Nadeel daarvan is weer dat je zo lui word als een zeekakelobbus en dan moet ik als de sodemieter aan een bakkie pleur.
Hallo Alex,
‘Hij schepte er genoegen in’, is wel degelijk correct, hoor! Alleen als ‘scheppen’ synoniem is met creëren, wordt het als een ‘sterk’ werkwoord: vervoegd: ‘God schiep hemel en aarde’.
Als je al meer dan twintig jaar in het buitenland woont, dan heb je over het algemeen automatisch een “taalvernieuwingsvrij” vest aan, waardoor de belegen woorden beter geconserveerd blijven. Hoewel het normaal is, dat ook de taal zich evolueert, ontkom ik er niet aan af en toe te gruwelen als ik vandaag een Nederlandse krant lees of Nederlandse televisie kijk. Daarentegen kan ik me goed herinneren hoe oudbollig ik de “oude” meesters vond, die ik verplicht voor mijn examen Nederlands moest lezen. Het zal dus ook wel met leeftijd te maken hebben. Desalniettemin vind ik het belangrijk dat ook de taal wordt bewaard voor het nageslacht, dus bedankt voor dit artikeltje.
De rapen waren gaar: grimmig ging de lepel uit de brijpot…
Steeds als ik ’s avonds naar P en W kijk en me erger aan Jeroen Pauw, denk ik aan dit mooie belegen woord: wat een vlerk.
Ben al jaren verliefd op ‘vermaledijen’. Er zit veel meer melodie in het woord dan de betekenis zou doen vermoeden.
Ik denk dat het nu genoeg is met pezeweven.
Mijn woord van de dag is tersluiks. Ga het vandaag meerdere malen bezigen zo ben ik van zins. Dan nog even lekker Couperus lezen en genieten maar…