‘Met je neus in de boter vallen’, ‘Een wolf in schaapskleren’ en ‘De bloemetjes buitenzetten’. Zomaar drie voorbeelden van de poster in het weekblad Donald Duck van 15 mei (nummer 20-2015). Ik heb me zeker een half uur vermaakt met spreekwoorden en uitdrukkingen zoeken, samen met mijn kinderen van 10 en bijna 8 jaar. Leerzaam én leuk dus. Als taalliefhebber moet je gewoon van het weekblad houden.
Om te beginnen heeft het vrolijke weekblad Donald Duck in het 60-jarig bestaan zijn sporen nagelaten in het Nederlands (getuige dit artikel van Onze Taal). Denk aan woorden als geluksdubbeltje (‘dubbeltje dat je koestert omdat het geluk zou brengen, oorspronkelijk van Dagobert Duck, die daarmee zijn fortuin vergaarde’) en Verweggistan (‘onbelangrijk land in een verre uithoek van de wereld’). Vorig jaar is daar dagobertducktaks aan toegevoegd, als woord van het jaar 2014.
De invloed van Donald Duck gaat echter verder. Nijmeegse taalonderzoekers hebben de Ducktaal meegenomen in het lexicon van Nederlandse geschreven kindertaal, nieuwssite NU.nl sprak in 2009 over de Disneyficatie van de taal en naar het schijnt kun je vrij eenvoudig andere talen leren via de Donald Duck. Natuurlijk is niet iedereen te spreken over het taalgebruik van de eend. Zo stoort Eric Tiggeler van Taalcentrum-VU zich aan de ronkende volzinnen in de scheurkalender van 2014.
Enfin. De teksten in het weekblad kunnen mij wel bekoren. Net als de namen en begrippen uit de gewone wereld die in Duckstad heel vindingrijk worden aangepast. Lady Gaga heet er bijvoorbeeld Lady Kwaak Kwaak, acteur Huub Stapel is Huub Snavel en de wereldberoemde schilder Vincent van Gogh heet Vincent van Dogh. Oh ja, en bellen doe je in Duckstad met een ei-Phone.
Kort geleden heb ik mijn abonnement op het weekblad overgeschreven naar mijn kinderen. Want ja, dat abonnement stond nog steeds op mijn naam. Van student tot moeder ben ik abonnee geweest van de Donald Duck. Ik schaam me daar niet voor. 35 procent van de twee miljoen Donald Duck-lezers blijkt ouder dan achttien. Daar zitten vast heel veel taalliefhebbers tussen.
De “Gallerij der Groten” en verduckte plaatnamen zoals “Eendhoven” hebben voor mij nog altijd een griezelige primaire realiteit, waar de werkelijke historische figuren en Nederlands topografie een beetje flets bij afsteken.
‘Kwok’ is de schrijfwijze van een Chinees karakter en ook een achternaam. De arts Robert Kwok ontdekte in 1968 hoe sommige mensen ziek worden van een smaakversterker die in sommige restaurants wordt gebruikt. Sindsdien heet die stoornis ‘ziekte van Kwok’. Niet te verwarren dus!
De term ‘verweggistan’ is absoluut geen verrijking van de taal maar een laakbare uiting van mensen van hier die te lui zijn eens op te zoeken waar zo’n land nu eigenlijk ligt en hoe het in feite heet. De ongeletterden hier voelen zich volkomen ten onrechte verheven boven de ongeletterden daar.
Het tijdschrift ‘Donald Duck’ bewijst lippendienst aan die armzalige situatie.
Haha, Dersing, U moet wel een babyboomer zijn..
Harry Muesli en De ontdekking van de zemel
Ben als Nederlands kind opgegroeid in de Kongo en in Antwerpen. Er was een aparte Vlaamse versie van DD. Oom Dagobert heette er Jeremias Duck. Via neefjes in Rotterdam hadden wij weet van een ‘Hollandse’ versie. Het viel mij toen al op dat die veel vlotter en taalkundig vindingrijker was dan de Vlaamse.
jaren geleden las Donald een Russische klassieker van Boris Langvanstov
De kern van de zaak is dat ‘Verweggistan’ NIET slaat op een specifiek land dat ver weg is en waarvan de spreker of schrijver de naam niet wil of kan opzoeken, maar kan slaan op gelijk welk land dat ver weg is.
Al goed dat we woorden als ‘Verweggistan’, ‘Absurdistan’ en – ik bedenk maar iets – ‘Kafkanistan’ kunnen gebruiken.